بررسی تطبیقی قوانین و مجازاتهای سقط جنین در ایران و اروپا- ریحانه کهن سال، زهرا قادری
سقط جنین از مسائل مناقشه برانگیز در نظامهای حقوقی دنیاست. در کشورهای مختلف عوامل متعددی بر قوانین موجود در این مسئله موثر است. از یکسو رویکرد منفی سنتهای فرهنگی و خصوصا مذهبی و فلسفی به سقط جنین قابل توجه است و از سوی دیگر گاها ضرورتهای اقتصادی و اجتماعی و اوضاع و احوال جوامع حاضر، مسئله سقط جنین را ذیل آزادی های فردی مطلقا آزاد گذاشته است. قوانین و سیاستهای مرتبط با سقط جنین محصول تاثیر متقابل و چندجانبه اوضاع اجتماعی، سیاسی،دینی، فرهنگی و... کشورهای مختلف است.
اما بطور کلی میتوان سه رویکرد کلی برای نظام های حقوقی در این مسئله قائل شد: آزادی مطلق، ممنوعیت مطلق، مجاز و قانونی در شرایط و اوضاع و احوال خاص . معمولا از دو رویکرد اول بعنوان دیدگاه های افراطی یاد میشود و دیدگاه سوم متعادل تر به نظر میرسد. کما اینکه غالب نظامهای حقوقی متاثر از همین رویکرد است. با نگاهی مختصر به قوانین کشورها میتوان مشاهده کرد که اکثریت کشورها دلایلی همچون وجود معضلات اقتصادی، اجتماعی، انفجار جمعیت، نجات جان مادر، حفظ سلامتی روحی و جسمی وی،
ناهنجاریهای جنینی، و زنای به عنف را مجوز برای سقط جنین تلقی میکنند. هرچند در سالیان اخیر تحولات رفتارهای جنسی در جوامع خصوصا غربی و اروپا ، ادعاهایی را برای جواز قانونی گسترده تر سقط جنین مطرح کرده است اما جدا از چارچوب های قانونی، آنچه در عمل اتفاق میفتد بیشتر از حفظ متقابل حقوق جنین و مادر، به پایمال شدن حق هردو منجر شده است.
به تبع تفاوتهای قانونی و منشأهای اجتماعی فرهنگی آنها در کشورهای گوناگون، جرم انگاری سقط جنین و مجازاتهای پیش بینی شده برای آن در طیف وسیعی از نگرشهای افراطی، بی پروا و آزاد، و معتدل و میانه رو ، قرار دارد.
مسأله جواز سقط جنین و قانونی سازی آن، ازجمله مسائلی است که تحت تأثیر مسائل شرعی، حقوقی و سیاسی هر کشور، در هر دوره از زمان، حکم خاص خود را داشته است، اگرچه در اسلام و اکثر ادیان سقط جنین منع شده است، ولی مشکلات ناشی از ممنوعیت مطلق آن، باعث شده که اغلب کشورها با نگرشی واقع بینانه، سقط جنین قانونمند را در شرایطی مانند نجات جان مادر، وقوع تجاوز یا زنای با محارم، نقایص جنینی، و شرایط خاص اقتصادی اجتماعی اجازه دهند. به منظور جلوگیری از عواقب سقط غیرقانونی و حمایت شایسته از حقوق زنان و اطفال، الزام است تحقیقات بیشتری جهت وضع یا تعدیل قوانین با نگرشی نو به مسأله سقط جنین انجام شود.